Het adaptief vermogen van een gebouw is de mate waarin een gebouw aanpasbaar is aan toekomstige behoeften en nieuwe functies. Methode Adaptief Vermogen Gebouwen versie 2.0 beschrijft de vernieuwde Nederlandse methode om het adaptief vermogen van gebouwen te bepalen. Stichting W/E adviseurs ontwikkelde deze methode in samenwerking met DGBC, Brink Management en Advies en OMRT.
Deze methode gebruikt indicatoren om het adaptief vermogen van een gebouw te beoordelen voor een onzekere toekomst. Het is toepasbaar op nieuwbouw, renovatie en transformatie en kan worden gebruikt tijdens het ontwerpproces of bij (her)ontwikkeling. Hoewel het niet geschikt is om de huidige behoeften van een gebouw te beoordelen, biedt het wel inzicht in de (on)mogelijkheden om bestaande gebouwen duurzaam aan te passen aan wijzigende omstandigheden. De Methode Adaptief Vermogen Gebouwen versie 2.0 bestaat uit twee onderdelen:
De whitepaper Methode Adaptief Vermogen Gebouwen 2.0 geeft een toelichting van de methodiek.
De functie die een gebouw krijgt bij oplevering is vaak leidend voor het ontwerp. Echter, na verloop van tijd kan de vraag naar andere functies ontstaan. Om ervoor te zorgen dat de levensduur van een gebouw verlengd kan worden, door het gebouw zo veel mogelijk in stand te houden, is het belangrijk dat een gebouw eenvoudig kan worden aangepast aan de nieuwe vraag. Hiervoor is het belangrijk dat het gebouw strategisch en flexibel is ontworpen én dat er een analyse en waardering is van de bestaande gebouw voorraad.
De methodiek adaptief vermogen gebouwen is van toepassing op de gebruiksfuncties kantoor, winkel, overige utiliteitsfunctie en woonfunctie (allen gestapeld, geen grondgebonden woningen). Het is niet mogelijk om deze methode te gebruiken voor het beoordelen van gebouwen met een industriefunctie.
De methode maakt gebruik van de Shearing Layers door Stewart Brand. Dit concept maakt onderscheidt tussen de verschillende lagen van een gebouwd. Dit is belangrijk, omdat elke laag een andere levensduur heeft. Door in het ontwerp de losmaakbaarheid van deze lagen mee te nemen, kunnen deze lagen hergebruikt worden. Daarom is er bij de indicatoren van deze methodiek onderscheid gemaakt in de verschillende lagen.
Lagen van Brand (1996).
Deze Nederlandse methode om het adaptief vermogen van gebouwen te bepalen is geschikt voor duurzaamheidsinstrumenten zoals GPR Gebouw, BREEAM-NL, het raamwerk Het Nieuwe Normaal en specifieke tools die voor met meten van adaptief vermogen zijn ontwikkeld. In het thema Toekomstwaarde van GPR Gebouw kan deze methode Adaptief Vermogen gekozen worden in maatregel 5.2 Adaptiviteit Gebouw. In de loop van 2024 zal deze hernieuwde 2.0 versie hier beschikbaar komen.
Bij een adaptief gebouw is er minder materiaal nodig om een gebouw een andere functie te geven. Het materiaal uit de eerste levensfase wordt zo lang mogelijk gebruikt, wat de levensduur van een gebouw verlengd; de basis van circulariteit.
De vijf circulaire strategieën van Stichting W/E adviseurs.
Marijn Emanuel, senior adviseur bij Stichting W/E adviseurs, werkte mee aan de ontwikkeling van deze methode: “Het adaptief bouwen vraagt om een vooruitziende blik: rekening houden met wat je nog niet kent. In de praktijk zie ik dat er nog te weinig aandacht voor is; ontwerpen voor het hier en nu is de norm. Maar ook: inzicht in het potentieel van de bestaande voorraad voorkomt nieuwbouw. En dat voorkomt een enorme CO2-uitstoot én de inzet van veel nieuwe, kostbare materialen. In 2050 moet de Nederlandse economie circulair zijn en in 2030 moet het gebruik van grondstoffen met 50% zijn gereduceerd. Adaptief ontwerpen en bouwen is dus essentieel om onze circulaire- én klimaatdoelen te halen.”
Wil je meer weten? Lees hier het nieuwsbericht over de Methode Adaptief Vermogen Gebouwen versie 2.0 of neem dan contact op met senior adviseur Marijn Emanuel.