Verduurzamen van de gebouwde omgeving staat bij alle Nederlandse gemeenten stevig op de agenda. In hun beleid spreken ze over energieneutraal, CO2-neutraal, circulariteit en klimaatadaptatie. De opgave die nu met voorrang wordt opgepakt is Nederland van het gas af in 2050.
Begin 2019, startte ik in het team aardgasvrij van pionier gemeente Nijmegen. Sinds september 2020 werk ik bij W/E adviseurs. We begeleiden gemeenten (onder meer Meierijstad en Venlo) en woningcorporaties bij de uitwerking van de transitievisie warmte en de daaruit voortvloeiende wijkuitvoeringsplannen (WUP). Vooral deze WUP’s zullen de komende jaren centraal staan om duurzaam van het gas af te gaan.
In deze column schets ik vanuit mijn persoonlijke ervaringen drie bouwstenen voor een goede aanpak: samen, slim en stap voor stap.
met netbeheerder, woningcorporaties en inwoners een plan maken en coalities smeden
De gemeente is aangewezen als regisseur. In de opgave aardgasvrij komen diverse domeinen samen: ruimtelijke plannen, woningbouw, openbare ruimte, en ook het sociale domein. Aardgasvrij worden kost geld: wie legt het alternatief (warmtenet?) aan en wie betaalt de aanpassingen aan de woningen? Aardgasvrij worden heeft gevolgen achter elke voordeur. Elke woningeigenaar moet investeren.
Hoe begin je? Met een duidelijke boodschap voor de hele gemeente, gedragen -en mede uitgedragen- door woningcorporaties en netbeheerder. En zorg dat je in de wijken waar je begint aanwezig bent. Bouw op bestaande structuren. Integreer een energieloket in een bestaand wijkcentrum of sociaal steunpunt. Ik heb gemerkt dat aardgasvrij worden een onderwerp is om opnieuw met bewoners in gesprek te komen. Een nieuwe kans op een gesprek over leefbaarheid en plezierig wonen.
gebruik maken van beschikbare informatie, transparant zijn over keuzes, aansluiten bij wensen en behoeften en aanhaken op natuurlijke momenten
Om te bepalen welke warmteopties het aardgas kunnen vervangen is veel informatie op gebied- en gebouwniveau nodig. De analyse blijft altijd vragen om een lokale inkleuring per buurt. Welke warmtebronnen zijn regionaal beschikbaar, wat is geschikt voor de verschillende typen woningen? Maar ook, hoe verhouden onze inwoners zich tot duurzaam en aardgasvrij, welke ideeën hebben zij voor een plezierige woonomgeving?
Ondanks alle informatie die er beschikbaar is blijft er ruimte voor meningen en interpretatie. Begin in een buurt waar al ingrepen in woningen en straten zijn voorzien. En ga niet puur voor aardgasvrij, maar redeneer meer vanuit de potentiële winst die deze oplossingen voor de bewoner brengt. GPR gebouw is een nuttig instrument om integraal naar de aanpak van je vastgoed te kijken. Alle thema’s -materiaal (inclusief circulariteit en MPG), energie (inclusief de diverse warmte-opties), gezondheid, toekomstwaarde- zitten erin, en je kunt er zowel 1 gebouw als een hele portefeuille of buurt mee analyseren.
durf met alle onzekerheden te beginnen, niet alleen op papier maar met kleine stapjes, werk samen aan gedragen en duurzame oplossingen, en blijf van elkaar leren.
Aardgasvrij worden is een grote en complexe opgave. Het vraagt om lef en om vertrouwen. Het lef om te beginnen, ondanks de vele onzekerheden. Het vertrouwen dat je samen de juiste stappen zet om een goed resultaat te bereiken. Aardgasvrij worden gaat niet in hoog tempo en met een grootschalige collectieve benadering. Het begint met een kleine stap, zoals het gesprek over energie besparen. Dankzij de Regeling Reductie Energiegebruik (RRE) is er veel mogelijk om inwoners op weg te helpen. Geef als gemeente het goede voorbeeld door je eigen gemeentelijk vastgoed ook te verduurzamen.
Geen grote vernieuwingen, geen tegengeluid, geen vergezichten. Gewoon een nuchtere kijk op twee jaar werken in de aardgasvrij-praktijk die ik graag met u deelde. Spreekt het u aan? Ik nodig u graag uit voor een gesprek via brand@w-e.nl.