Open norm stikstofemissie bouw- en sloopwerkzaamheden

Bouwen en Energie (BenE)
De belangrijkste maatschappelijke opgaven voor de directie Bouwen en Energie (BenE) zijn het verduurzamen van de  gebouwde omgeving en het borgen van de bouwkwaliteit. BenE heeft vanuit het Regeerakkoord de opdracht om te komen tot een versnelling van de energietransitie in de gebouwde omgeving. De directie is daarnaast verantwoordelijk
voor de bouwregelgeving en bouwkwaliteit, zowel van woningen als van alle andere gebouwen en kunstwerken in Nederland. De doelstelling is om de risico’s ten aanzien van de constructieve veiligheid, de brandveiligheid en het binnenklimaat zoveel als mogelijk te beperken, de toegankelijkheid van gebouwen te verbeteren, de bouwregelgeving ten aanzien van duurzaam en klimaat adaptief bouwen te actualiseren en de bouwregelgeving binnen de nieuwe Omgevingswetgeving in te passen.

Enorme opgave emissie stikstof beperken
Nederland staat voor de opgave de emissie van stikstof enorm te beperken. Ook de bouwsector zal een bijdrage moeten leveren aan deze reductie. Bovenop de autonome veranderingen in NOx-uitstoot (door wensen van opdrachtgevers, als bijeffect van investeringen in nieuw materieel e.d.) heeft de overheid verschillende sturingsmogelijkheden, waaronder de in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) voorschreven ‘adequate maatregelen’ ter beperking van de uitstoot van stikstofverbindingen.

Prestatie-eis voor ‘level playing field’
Binnen dit onderzoek is gezocht naar een ‘open norm’, een prestatie-eis die zorgt voor een ‘level playing field’, die aansluit bij de voorgenomen gesloten norm en die bijdraagt aan de reductie van de NOx-uitstoot. Een ‘open norm’ is bedoeld als aanvulling op of als alternatief voor de ‘gesloten norm’. Hiermee wordt ruimte geboden aan bouwers en bouwmethoden  ie minder gemakkelijk kunnen voldoen aan de gesloten norm (bijvoorbeeld wegens inzet van relatief oud, zwaar en  vervuilend materieel), maar door kortstondige inzet van het materieel toch effectief minder stikstof uitstoten dan andere  bouwmethoden met nieuwer en schoner materieel. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling een extra eis, zwaarder dan wel  lichter, op te leggen aan bouwers en/of aan leveranciers van materieel.

Toepassen open norm naast gesloten norm
Uit het onderzoek is gebleken dat er in de markt interesse bestaat in het toepassen van een open norm als aanvulling op een gesloten norm. Er is op dit moment echter onvoldoende inzicht of het nodig is een open norm te introduceren als aanvulling op een gesloten norm (eis aan de STAGE-klasse, met transitiepad tot 2030), noch is er voldoende informatie
beschikbaar om een zinvolle eis vast te stellen. Voor een open norm is een afbakening nodig, een indicator en een grenswaarde. In dit onderzoek zijn aanbevelingen gedaan voor die afbakening, mocht de open norm geoperationaliseerd worden: Stel eisen aan gebouwen (en niet aan bouwwerken die geen gebouw zijn), stel eisen aan de uitstoot van NOx (als proxy voor alle stikstofuitstoot), stem de scope van de activiteiten af met de Wet Natuurbescherming, stem de hoogte van de grenswaarde af op werkzaamheden voor nieuwbouw.

Ook verder onderzoek nodig
Als indicator kan het beste gekozen worden voor een eenheid die schaalt met de omvang van een gebouw.
Relevante parameters daarvoor zijn de gebruiksoppervlakte (boven- en ondergronds) en het bebouwd terreinoppervlakte (samen met de gebruiksoppervlakte een maat voor de vormverhoudingen van het gebouw).  Grenswaarden zijn op dit moment echter nog niet vast te stellen. Uit de verschillende gevolgde sporen om een  representatief beeld te krijgen van de NOx-uitstoot is geen eenduidig beeld gekomen. De spreiding in gevonden resultaten is te groot om een zinvolle grenswaarde voor te stellen. Programmering van verder onderzoek is hier nodig. Daarbij moet in ieder geval ook gelet worden op onderscheid naar verschillende segmenten als gebruiksfunctie, project- en gebouwomvang, bouwmethode, ondergrond en fundering.

Inzicht in nut en noodzaak ‘open norm’
Het onderzoek biedt BZK en andere partijen inzicht in nut en noodzaak van een ‘open norm’ als invulling van de  stikstofreductieplicht die het Bbl voorschrijft. Duidelijk is geworden dat er ook gekeken moet worden naar de NOx-uitstoot als gevolg van het bouw- en woonrijp maken, activiteiten die niet onder de Bbl vallen maar wel een grote bijdrage leveren aan de stikstofuitstoot.

Het onderzoek is een bouwsteen in de transitie naar schoon en emissie loos bouwen.